استال پرس - دلار در بازار ایران عصیان می کند

دلار هفته گذشته در بازار ایران رکورد سال‌های ٩٤ و ٩٥ را شکست و با قیمت ٣‌هزار و ٩٥٤ تومان عرضه شد.

به گزارش پاپایا؛ به نقل از "جام نیوز"، گرانی عجیب دلار روند قیمت در بازار سکه و طلا را نیز تغییر داد و با وجود آن‌که نرخ هر اونس طلای جهانی سیر کاهشی به خود گرفته بود، دلار باعث شد بازار ایران برخلاف جهت بازار جهانی حرکت کرده و قیمت سکه و طلا را صعودی کند.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که دلار در بازار جهانی نیز رکوردشکنی کرده است و افزایش نرخ سود بانکی در آمریکا ارزش دلار را تقویت کرده و به بالاترین سطح ١٤‌سال گذشته رسانده است. برخی اقتصاددانان معتقدند که تقویت ارزش دلار می‌تواند سقوط ارزش ریال در برابر سایر ارزهای جهانی را رقم بزند؛ اما برخی دیگر معتقدند که بازار ایران هرگز متأثر از اقتصاد جهانی نبوده و سیاست‌های انقباضی که آمریکا در اقتصاد خود پیش گرفته است، تأثیری بر قیمت دلار در بازار ایران نخواهد داشت.

بازار ارز در هفته گذشته با نوسانات به نسبت شدیدی همراه بود. دلار در ادامه روند صعودی‌اش در آخرین روز هفته گذشته از مرز ٣٩٥٠ تومان عبور کرد و کمی دیگر به نرخ ٤‌هزار تومان نزدیک‌تر شد.

دلار از حدود یک ماه گذشته این روند افزایشی را در پیش گرفته است؛ به گونه‌ای که در نیمه اول آذر از مرز ۳۸۰۰ تومان عبور کرد و حالا به‌تدریج به کانال ٤‌هزار تومانی نزدیک می‌شود، به‌گونه‌ای که در هفته گذشته بیشترین قیمت چند‌ سال اخیر را تجربه کرد. دلار آمریکا در اوایل هفته گذشته با قیمت ۳۹۰۰ تومان در بازار آزاد عرضه شد، در ادامه هفته به ۳۹۱۹ تومان رسید و درنهایت در روز پنجشنبه با قیمت ۳۹۵۴ تومان فروخته شد تا در مجموع قیمت دلار در هفته گذشته ۵۴ تومان افزایش پیدا کند.
از سویی بازار داخلی طلا نیز تحت ‌تأثیر افزایش نرخ دلار، برخلاف بازار جهانی جهت صعودی پیدا کرده است.

هفته گذشته چهارمین هفته متوالی بود که قیمت جهانی طلا با کاهش روبه‌رو شد و درمجموع حدود ۳۵ دلار قیمت جهانی طلا کاهش پیدا کرد، این کاهش تأثیری بر قیمت‌های داخلی نداشت، به‌گونه‌ای که قیمت طلا در بازار داخلی کماکان سیر صعودی دارد. یکی از گمانه‌زنی مطرح در رابطه با نوسانات اخیر بازار ارز و طلا در ایران به سیاست‌های اقتصادی جدید آمریکا برمی‌گردد. یکی از مقامات بلند پایه فدرال رزرو آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که نرخ بهره بانکی این کشور در‌ سال آینده میلادی احتمالاً بیش از سه مرتبه افزایش می‌یابد. او همچنین از افزایش ٢٥ دهم‌درصدی نرخ بهره بانکی در هفته جاری خبر داد؛ امری که به تقویت بی‌سابقه ارزش دلار در ۱۴‌سال اخیر منجر شده است. تحلیلگران اقتصادی می‌گویند که افزایش نرخ بهره بانکی زودتر از انتظار موجب افزایش ارزش دلار شده است.

«مهدی تقوی»، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این‌باره می‌گوید: تغییر نرخ بهره به تنهایی اهمیت ندارد، بلکه آنچه مهم است، نرخ بهره واقعی است؛ نرخ بهره واقعی عبارت است از نرخ بهره اسمی منهای نرخ تورم. بنابراین اگر نرخ تورم در آمریکا ٢٥ دهم‌درصد افزایش یافته باشد، افزایش ٢٥ دهم‌درصدی نرخ بهره بانکی توجیه دارد و در غیراینصورت، تصمیمی اشتباه به نظر می‌رسد. البته افزایش ٢٥ دهم‌درصدی ناچیز است، اما اگر از این میزان بیشتر شود، رکود ایجاد می‌شود و سرمایه‌گذار دیگر کار تولیدی نخواهد کرد و پولش را در بانک می‌خواباند؛ همان اتفاقی که در ایران افتاده است.

او ادامه می‌دهد: البته در دوره احمدی‌نژاد نرخ بهره بانکی در ایران ٢٠‌درصد بود، اما نرخ تورم ٤٠‌درصد بود و به عبارتی نرخ بهره واقعی منفی ٢٠‌درصد بود، به گونه‌ای که هر کس پولش را در بانک می‌گذاشت، سالانه ٢٠‌درصد از ارزش پولش کم می‌شد.

تقوی در پیش‌بینی تحولات ارز در هفته‌های آینده بیان می‌کند: قیمت ارز در ایران باید کاهش پیدا کند؛ چرا که ما تحریم نیستیم و با اروپایی‌ها معامله می‌کنیم، اگر چه ممکن است آمریکا برخی تحریم‌ها را نگه داشته باشد. افزایش قیمت نفت نیز بر کاهش نرخ تورم موثر است، بنابراین اگر مابقی پول‌های بلوکه‌شده ایران بازگردد، انتظار می‌رود قیمت دلار در ایران سقوط کند، اما قیمت ارز هم اکنون بیش از ٣٩٥٠ تومان است و این از نظر اقتصادی عجیب است. شاید افزایش قیمت دلار ترفندی برای جبران کسری بودجه باشد، اما پشت این افزایش هر چه هست، به جز تحلیل اقتصادی.

این استاد دانشگاه همچنین معتقد است: اگر آمریکا به دنبال افزایش ارزش دلار باشد، ارزش پول ایران به نسبت دلار کاهش می‌یابد؛ اما پیش‌گرفتن چنین سیاستی بعید است، چرا که افزایش ارزش دلار باعث گران‌شدن کالاهای صادراتی می‌شود و در این صورت آمریکا بازار مصرف کالاهایش در کشورهای دیگر را از دست می‌دهد؛ پیامد چنین سیاستی بیکاری بیشتر در این کشور خواهد بود.

به نوشته شهروند،در حالی با افزایش نرخ بهره در آمریکا و تقویت بهای دلار گمانه‌زنی‌ها در رابطه با افزایش نرخ ارز در بازار ایران افزایش یافته است، برخی کارشناسان تأثیر این تصمیم بر بازار داخلی را ناچیز می‌دانند. ازجمله «هادی حق‌شناس»، اقتصاددان و نماینده پیشین مجلس در گفت‌وگو با «شهروند» با اشاره به محدودیت روابط تجاری ایران و آمریکا در سال‌های گذشته، می‌گوید: اقتصاد بسته ایران و محدودیت در مراودات بین الملل، موجب کاهش تأثیر فعل و انفعالات جهانی به‌ویژه آمریکا بر کشور ما شده است؛ به گونه‌ای که بزرگترین بحران اقتصادی دنیا در ‌سال ٢٠٠٨ و زیان هنگفت بسیاری از اقتصادهای پیشرفته جهان تأثیری بر اقتصاد ایران نداشت و این نه به دلیل اقتصاد قوی یا سیاست‌های درست اقتصادی بلکه به دلیل منزوی‌بودن ایران بود.

او می‌افزاید: بازار ارز در داخل ایران بیش از این‌که از تغییرات جهانی تأثیرپذیر باشد، از سیاست‌های داخلی متأثر می‌شود. نرخ ارز در هفته‌های گذشته با نوسانات شدیدی همراه بوده است و دلایل متعددی برای این نوسانات اعلام شد؛ اما مشکل اصلی تثبیت تصنعی آن در سال‌های گذشته است. بهای دلار در نیمه اول ٩٢ در حالی با نیمه دوم ٩٥ برابر است که در طول ٣‌سال گذشته اقتصاد ایران با تورم دو رقمی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. این اتفاق از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود و هشدارهای متعددی نسبت بدان داده می‌شد، هشدارهایی که توجهی به آن نشد.

این اقتصاددان از افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا به‌عنوان تهدیدی برای سرمایه‌گذاران خارجی در این کشور یاد می‌کند و آن را به منزله افزایش سیاست‌های حمایت‌گرایانه از تولیدات داخلی می‌داند. او در عین حال افزایش نرخ بهره را نشان‌دهنده سیاست‌های انقباضی و به معنای افزایش هزینه سرمایه‌گذاری می‌داند و ادامه می‌دهد: این اتفاق را نمی‌توان مقدمه‌ای برای رونق اقتصادی برشمرد. البته باید چند هفته‌ای صبر کرد تا رئیس‌جمهوری جمهوریخواه آمریکا فعالیت خود را رسماً آغاز کرده و مواضع واقعی خود را نشان دهد.

او با تأکید بر این‌که رشد و بهبود وضع اقتصادی آمریکا در گرو اجرای سیاست‌های اقتصادی ترامپ است، می‌گوید: در حال حاضر مشخص نیست که ترامپ چقدر به وعده‌های انتخاباتی خود پایبند است. او پیش از موفقیت خود در انتخابات اعلام کرده بود که به دنبال افزایش اشتغال در آمریکا و رونق تولید داخلی است و قصد ندارد که برای چینی‌ها اشتغال‌زایی کند. اما احیای زیرساخت‌ها سیاست دوم ترامپ در وعده‌های انتخاباتی‌اش بود. اجرای همزمان این دو سیاست می‌تواند یک فرصت بسیار خوب برای اقتصاد آمریکا باشد.