هندی‌ها در افغانستان به دنبال چه هستند؟

شنبه گذشته یک روز بسیار مهم و تاریخی برای «افغانستان» بود. در این روز با حضور «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند و «اشرف غنی» رئیس‌جمهور افغانستان، «سدسلما» در بالا دست رودخانه «هریرود» افتتاح شد. این سد که تأثیر بسیار مهمی بر رونق کشاورزی در غرب افغانستان خواهد داشت، با سرمایه‌گذاری دهلی‌نو ساخته شد. هندوستان در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه و تعیین‌کننده‌ای در افغانستان داشته است. برخی از این موارد چنان بزرگ، حساب شده و هدفمند انجام شده که می‌تواند همزمان میدان بازی را برای سیاست و اقتصاد افغانستان تغییر دهد. هندی‌ها برای نیل به اهداف بلندمدت خود در افغانستان، حتی از سرمایه‌گذاری‌های جانبی در کشورهای همسایه افغانستان اما به قصد پیشبرد مقصود خویش در این کشور دریغ نکرده‌اند. به طور مثال، دهلی‌نو در آغاز ورود به افغانستان دریافت این کشور می‌تواند به اهرمی بسیار جدی در روابط این کشور با پاکستان بدل شود. آنها سال‌هاست که از رفتار پاکستانی‌ها به ستوه آمده‌اند. اما در قدم نخست هندی‌ها دریافتند، کابل در این بین گزینه‌های چندانی ندارد. چرا که افغانستان محصور در خشکی است و مهمترین راه دستیابی آن به آب‌های آزاد جاده و ترانزیت کالا با جهان خارج، بندر «کراچی» در جنوب پاکستان است. برای رفع این وابستگی تاریخی هند به سرعت وارد عمل شد. در قدم اول آنها جاده طولانی مسیر «زرنج» به «دلارام» را آسفالت کردند. این جاده، شهر زرنج را در غربی‌ترین نقطه افغانستان و در مرز ایران به شهرک دلارام بر سر مسیر شاهراه هرات به قندهار و کابل متصل می‌ساخت.
کابل می‌توانست بخشی از واردات خود را از طریق بنادر ایران انجام دهد. اما هزینه ترانزیت کالا از این مسیر بیشتر از کراچی بود، چرا که بندرعباس از آن دور بود و بندر چابهار که نزدیک‌تر بود، امکانات لازم را نداشت. هند بلافاصله برای سرمایه‌گذاری در چابهار وارد عمل شد و رؤسای 3کشور در تهران توافقنامه مهمی در این زمینه امضا کردند. دهلی نو آشکارا در حال بی‌نیاز کردن کابل از بندر کراچی است. در این میان اما پاکستان که متوجه این سیاست هند و وضعیت خطیر پیش آمده شده است، سعی در ناامن کردن این مسیر و ایجاد آشوب در روابط کابل و تهران دارد. غوغای گذرنامه پیدا شده در کنار جسد «ملامنصور» رهبر طالبان و شایعه سفر او به ایران از این موارد است. در چنین اوضاعی، هم هند و هم افغانستان باید با هوشیاری متوجه این تحرکات باشند و از انجام سیاست‌هایی که باعث تیرگی روابط با تهران می‌شود، خودداری کنند. تأسیس سدسلما یکی از این موارد بود. چراکه باعث کاهش شدید آب ورودی «به سد دوستی» شده و ایران هم بارها نسبت به مذاکره درباره تقسیم عادلانه آب در صورت آبگیری این سد تأکید کرده بود. اما طرف افغانستانی متوجه اهمیت این ماجرا نیست. کابل نباید اجازه دهد افغانستان به میدان جنگ نیابتی میان هند و پاکستان بدل شود و مراوده با ایران تحت‎تأثیر این جنگ پنهان قرار گیرد.