نمایشی از فرهنگ غنی بلوچستان در آداب و رسوم رمضان/ سحری خوانی مراسمی به قدمت اسلام

به گزارش پاپایا، مردمان هر گوشه و کنار ایران اسلامی دارای آداب و رسوم خاصی برای ماه مبارک رمضان هستند  که ریشه در فرهنگ و اعتقادات خاص مردم آن منطقه دارد.
اقوام ساکن در سیستان و بلوچستان نیز همانند دیگر ساکنان کشور عزیزمان ایران، دارای مراسمات و رسوم خاصی در این ماه پر خیر و برکت بوده و قرن هاست این آداب و رسوم را سینه به سینه به نسل های دیگر منتقل می کنند.
زنان بلوچ در برگزاری آیین های مربوط به ماه مبارک رمضان نقش کلیدی دارند به گونه ای که مدیریت بیشتر امور در این ماه به زنان بلوچ مربوط می شود و برگزاری بسیاری از این رسم ها با نظارت و همکاری مستقیم آنان صورت می گیرد.
 

 
نظافت و گردگیری منازل و مساجد
اقوام بلوچ ساکن جنوب شرق ایران از نیمه دوم ماه شعبان، خود را برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده کرده و اکثر زنان بلوچ بویژه مادربزرگ ها قبل از آغاز رمضان درکنار تمیز کردن خانه های خود، نظافت مساجد محله یا روستای را نیز برعهده می گیرند تا زمینه برگزاری آداب و رسوم رایج این منطقه در ماه رمضان را فراهم کنند.
 
بعد از نظافت مساجد، زنان با روشن کردن مشک و دود دادن مواد خوشبویی به نام "سوچکی" و "اوددار"  که تکه های نازکی از یک درخت بسیار خوشبو است فضای خانه و محله ها را عطرآگین کرده و به همگان آغاز ماه مهمانی خدا را نوید می دهند.
مردان نیز در آماده سازی مساجد برای استقبال از ماه مبارک رمضان سهمی دارند، به این ترتیب که آنان قبل از آغاز این ماه پربرکت، با نصب چادر و تفکیک مکان زنان و مردان در مساجد، زمینه حضور زنان را برای بهره جستن از فضائل این ماه فراهم می سازند.
 

 
سحری خوانی در ماه رمضان رسمی به قدمت اسلام
با آغاز ماه مبارک رمضان هر شب قبل از اذان صبح، شخص یا اشخاصی برای بیدار کردن اهالی محل با به صدا در آوردن طبل و خواندن اشعاری در این خصوص که در بسیاری از موارد از سروده های عامیانه منطقه است، مردم را برای صرف سحری بیدار می کنند.
معمولاً سحرخوانی توسط دو یا سه نفر انجام می شود و آن کس که بر طبل می کوبد، خواننده نیز است و همراه یا همراهان وی نقش همسرایان را بازی می کنند.
 

 
نماز تراویح
در فقه اهل تسنن هر شب به همراه نماز عشاء، نماز ۲۰ رکعتی اقامه می شود که به آن "تراویح" می گویند، از منظر اهل سنت این نماز که ویژه ماه مبارک رمضان است، فضائل زیادی دارد و خواندن آن برای روزه داران واجب است.
نماز "تراویح" متشکل از ۱۰ نماز دو رکعتی است که مردم بلوچستان بر طبق سنت دیرین خود همیشه سعی می کنند بیست رکعت نماز "تراویح" را به جماعت و امامت حافظ قرآن که هر شب یک جزء از این کتاب مقدس را تلاوت می کند، بجا بیاورند، اقامه نماز تراویح از ۴۵ دقیقه تا یک ساعت و نیم به طول می انجامد.
در گذشته معمولاً زنان نماز "تراویح" را در منزل می خواندند اما امروزه درهای بیشتر مساجد شهرهای بزرگ به روی زنان نمازگذار باز است، البته زنان بلوچ در طول سال فقط یک ماه آن هم در ماه مبارک رمضان صرفاً برای اقامه نماز "تراویح" که با ختم قرآن همراه است، به مساجد می روند.
حضور زنان در مساجد شهرهای بزرگ و روستاهای پرجمعیت پدیده ای نو ظهور است که طی ۲۰ سال اخیر شکل گرفته و هنوز در بیشتر روستاهای بلوچستان اقامه نماز "تراویح" بدون حضور زنان انجام می گیرد.
 

 
شب زنده داری لیله القدر
در شبهای قدر زنان بلوچ به صورت گروهی در خانه ها و مردان در مساجد به عبادت و تلاوت قرآن می پردازند، مردان خانواده سعی می کنند فرزندانشان را همراه خود به مساجد ببرند تا از سخنان مولوی که پیرامون فضیلت این ماه مبارک و احیاء و زنده داری شبهای لیله القدر است بهره گیرند.
هر شب قبل از نماز عشاء و تراویح، مولوی مسجد در مورد فضیلت روزه و ماه مبارک رمضان به سخنرانی می پردازد.
در دهه آخر ماه مبارک رمضان و همزمان با شبهای قدر، شخصی که معمولاً روحانی است به نمایندگی از همه مردم هر محله، در چادری که در گوشه ای از مسجد نصب شده، مراسم اعتکاف را برگزار می کند و شبانه روز به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می پردازد که تا شب قبل از عید حق بیرون رفتن از مسجد را ندارد.
یک شب مانده به پایان ماه مبارک رمضان و اعتکاف، اهالی محل و نمازگذاران مبلغی پول را به عنوان هدیه به فرد معتکف تقدیم می کنند.
 

 
سوزن دوزی زنان در ماه رمضان
با توجه به زمان بر بودن دوخت البسه سوزن دوزی شده بانوان بلوچ که گاهاً حتی تا شش ماه نیز به طول می انجامد، زنان در ماه رمضان به محض فراغت از کار منزل تا عصر به دوخت و دوز و "سوزن دوزی" لباسهای مخصوص عید فطر خود و فرزندانشان مشغول می شوند.
چند روز مانده به پایان ماه مبارک رمضان شهرهای بزرگ و مراکز خرید در بلوچستان به طور چشمگیری شلوغ می شوند و مردم شهرهای کوچک و روستاها برای تهیه ملزومات عید، خود را به شهرها می رسانند.
شهرهای بزرگ و مراکز خرید منطقه بلوچستان در چند روز پایانی ماه مبارک رمضان چنان شلوغ می شوند که تردد را برای مردم و خودروها دشوار می سازد، بیشترین کالاهایی که در این روزها خریداران زیادی دارد، پارچه ،لباس، کفش، حنا، شیرینی و میوه است.
 

 
حنا بندان شب عید فطر
در شب پایانی ماه مبارک رمضان زنان بلوچ با تهیه و آماده کردن حنا که معمولاً حنای محلی آن منطقه است، خود را برای مراسم حنا بندان آماده می کنند.
در این مراسم که شب قبل از عید فطر برگزار می شود، زنان و دختران با حنا نقش های مختلف و زیبایی را بر روی دست های خود می کشند و کار بستن حنا بر دست زنان توسط فردی که در این زمینه مهارت خاص دارد انجام می شود.
 

 
اقامه نماز عید فطر
بلاخره ماه مبارک رمضان پایان می یابد و مردم خود را جهت روز عید سعید فطر آماده می نمایند. عید سعید فطر یکی از اعیاد است که نزد ما ایرانی ها و بخصوص مردم بلوچ حائز اهمیت است. در این روز مردان با پوشیدن لباس نو به نزدیک ترین عید گاه های محل سکونت که محلی است جهت اقامه نماز عید به آنجا می روند. حضور چشمگیر کودکان به همراه پدران و نزدیکان خود در عیدگاه ها از نکات جالب توجه این مراسم معنوی است.
 

 
دید و بازدید و رسم حلالیت طلبی خاص بلوچی
با پایان نماز عید و خواندن دعا بصورت دسته جمعی، نمازگزاران بخصوص آشنایان ،اقوام و خویشاوندن همدیگر را در آغوش گرفته و طلب بخشش و حلالیت می نمایند. مردم بلوچستان معتقدند: اگر کسی در طول سال مرتکب خطایی شده با طلبیدن حلالیت از یکدیگر در این روز بزرگ، خداوند تمام گناهان او را می بخشد.زنان نمی توانند در نماز عید حضور داشته باشند.
بعد از رفتن مردان و کودکان به عید گاه زنان با پوشیدن لباس عید و زیورآلات مخصوص و همچنین آماده نمودن غذاهای خوشمزه منتظر مردان می مانند تا از آنها پذیرائی نمایند و طلب حلالیت بطلبند.
بعد از اتمام حلالیت کودکان نیز با گرفتن عیدی از بزرگترها این روز را به خوشی می گذرانند. اگر کسی نتوانست یکی از اقوام یا وآشنایان خود را در روز اول عید ملاقات کند، برای تبریک گویی وحلالیت طلبی تا سه روز فرصت دارد.
 

انتهای پیام//